ტელესკოპი

        ტელესკოპი  ასტრონომიული ხელსაწყოა, იყენებენ ციურ სხეულებზე დასაკვირვებლად. ტელესკოპი ბერძნული სიტყვაა და ნიშნავს ,,შორს ხედვას” (τῆλε - ტელე "შორი" და σκοπεῖν - სკოპეინ "ყურება"). არსებობს სამი ტიპის ტელესკოპი: ლინზიანი (რეფრაქტორები),  სარკიანი (რეფლექტორები) და სარკიან-ლინზიანი სისტემები. იყენებენ ნიუტონისეული,  კასეგრენისეული, ნესმითსეული და რიჩი-კრეტიენის ოპტიმალური სისტემის მქონე რეფლექტორებს (უკანაკნელი ყვლაზე გავრცელებულია),  სარკიან-ლინზიან სისტემიტემის შმილტის და მაკსუტოვის ტიპის ტელესკოპებს.
        ტელესკოპებისა და სინათლის რეგისტრაციის სხვადასხვა სახის მიმღებების კომბინაციას იყენებენ ციური ობიექტების ვიზუალური, ფოტოგრაფიული, სპექტრული და ფოტოელქტრული დაკვირვებებისათვის. ტელესკოპების ძირითადი მახასიათებლებია კუთხოვანი გადიდება, შუქძალა, გარჩევის უნარი და შეღწევადობა. თანამედროვე ტელესკოპები რთული ოპტიკური მექანიზმი და ელექტრონული კომპლექსია.
        ტელესკოპის დანადგარი
ტელესკოპის ნაწილი, რაზედაც დამაგრებულია ოპტიკური მილი. მისი ძირითადი ნაწილებია ფუძე ან სვეტი, ორი ერთმანეთის პერპენდიკულარული ღერძი ტელესკოპის მილის მოსაბრუნებლად ამძრავები და მობრუნების კუთხის
ათვლის სისტემა. განასხვავებენ ტელესკოპის დანადგარის ორ ძირითად ტიპს: ეკვატორულსა(პარალაქსურს) და აზიმუტურს(ჰორიზონტალურს). უკანასკნელს ალტ-აზიმუტურსაც უწოდებენ. ეკვატორულ ტელესკოპის დანადგარში ერთი ღერძი მიმართულია დედამიწის ბრუნვის ღერძის პარალელურად (საათიერი ანუ პალარული ღერძი),მეორე კი მისი პერპენდიკულარულია(დახრილობის ღერძი).აზიმიტურ ტელესკოპის დანადგარში ერთი ღერძი ვერტიკალურია და ტელესკოპს აბრუნებს აზიმუტის მიხედვით,მეორე კი რაზეც მილია დამაგრებული აბრუნებს ზენიტური მანძილის მიხედვით.
ამჟამად გამოიყენება ტელესკოპის დანადგარის სამი ტიპი: ინგლისური,გერმანული და ამერიკული.
ინგლისური ტელესკოპის დანადგარში პოლარული ღერძი ეყრდნობა მერიდიანში დადგმულ ორ ბოძს. დახრილობის ღერძის ერთ ბოლოზე დამაგრებულია მილი,მეორეზე კი - მისი გამაწონასწორებელი საპირწონე.
გერმანულ ტელესკოპის დანდგარში პოლარული ღერძის ერთ ბოლოზე დამაგრებულია მილი, ხოლო მეორეზე კი – მილის გასაწონასწორებელი საპირწონე;დანადგარი ძირითადად გამოიყენება რეფრაქტორებისა და ასტრგრაფებისათვის.
ამერუკული ტელესკოპის დანადგარში ჩანგლის ტიპის დადგმულობაა,რაზეც დამაგრებულია ჩრდილოეთისაკენ მიმართული მილი. რკინაბეტონის ბოძზე იდგმება ტელესკოპის ფუძე პოლარული ღერძით,რომლის ზედა ბოლოს უერთდება მასიური ჩანგალი.ჩანგლის ბოლოები ნახევარღერძებით შეერთებულია მილთან.ღეძის გარშემო ბრუნავს ტელესკოპის მილი. ყოფილ სსრკ-ში დადგმულ ექვსმეტრიან ტელესკოპში გამოყენებულია ალტ-აზიმუტური ტელესკოპის დანადგარი.
სპეციალური დაკვირვებისათვის გათვალისწინებულ ასტრონომიულ ინსტრუმენტებში იყენებენ უფრო რთული კონსტრუქციის მრავალღერძიან ტელესკოპის დანადგარებს.
ტელესკოპური ანტენა
მიმღებისაგან გამომსხივარე ანტენა, რომლის ელემენტებს (მაგ:ვიბრატორის მხებს) აწყობის დროს სიგრძის შესაცვლელად და არასამუშაო მდგომარეობაში გაბარიტების შესამცირებლად ამზადებენ დაახლოებით ერთნაირი ზომის გამოსაწევ მილების სახით. მილები ერთმანეთში უნდა შედიოდეს მჭიდროდ, რაც საჭიროა კარგი ელექტრული კონტაქტის უზრუნველ საყოფად საჭირო მდგომარეობაში მათი ფიქსაციისთვის.
ტელესკოპურ ანტენას იყენებენ უმთავრესად რადიომიმღებათან ერთად, აგრეთვე მიმღებ-გადამცემ რადიო სადგურებში, მოძრავ ობიექტებზე დაყენებულ ტელევიზორებთან ერთად და ოთახის სატელევიზიო ანტენად.
ტელესკოპი ვინ გამოიგონა, არ არის დადგენილი, მაგრამ ამტკიცებენ, რომ როჯერ ბეკონმა მერვე საუკუნეში. გააუმჯობესა გალილეო გალილეიმ 1609წ.

 ლიტერატურა: საქართველოს საბჭოთა ენციკლოპედია, IX თავი
                                                              თაზო გოძიაშვილი